نامی آشنا برای دست‌اندرکاران صنایع معدنی و فولاد. افق و چشم‌اندازی که در آن قرار شده ظرفیت تولید فولاد کشور به ۵۵ میلیون تن درسال برسد. اکنون که در سال ۱۴۰۳ هستیم میزان تولید فولاد در کشور حدود ۳۲ میلیون تن است و در ردیف نهم جهان در بین فولادسازان قرار داریم.
برای افق ۱۴۰۴ و رسیدن به اهدافش عوامل متعددی تعریف شده است که در جمع‌بندی آن بشود به موفقیت تولید ۵۵ میلیون تن فولاد برسیم. یکی از این عوامل توسعه خطوط ریلی برای رساندن مواد اولیه در زنجیره فولاد به واحدهای تولیدی است که عمدتا باید از شرق وشمالشرق کشور مواد اولیه به جنوب، مرکز و حتی غرب ایران برسد و خوراک واحدهای تولید فولاد تامین شود. در این فرصت برآنیم که ببینیم این عوامل مهم که توسعه خطوط ریلی است همپای دیگر عوامل رشد و توسعه یافته است یا خیر؟
دربرنامه ششم توسعه کشور قرار شده بود که طول شبکه ریلی از ۱۲ هزار کیلومتر به ۲۵هزارکیلومتر ریل در سال پایان برنامه برسد، آیا این مهم محقق شده است آیا شرکت راه آهن و شرکت توسعه زیرساخت، توانسته‌اند این تکلیف قانونی را به سرانجام برسانند؟
براساس مفاد برنامه ششم دولت‌ها مکلف بوده‌اند که میزان حمل بار از طریق خطوط ریلی از کل بار حمل شده درکشور را تا سال ۱۴۰۰ به ۳۰ درصد افزایش دهند. اما متاسفانه باتوجه به آمارهای رسمی نه تنها این شرط و تکلیف مهم محقق نشده بلکه فاصله قابل توجهی میان وضع موجود و هدفگذاری قانونی وجود دارد!؟
طبق برنامه می بایست به طور متوسط هر سال حدود ۵/۳ درصد این سهم افزایش می‌یافت و در سال ۱۴۰۰ به ۳۰ درصد می‌رسید درحالی که متاسفانه این مهم با کاهش ۴/.درصدی (نسبت به سال ۱۳۹۵)به ۳/۱۱درصد رسیده است!
درحقیقت در وضع موجود ۱۵۰۳۷ کیلومتری که باید به ۲۵هزارکیلومتر در سال ۱۴۰۰ می‌رسید، فقط و فقط ۱۲۰کیلومتر راه آهن توسط شرکت توسعه زیرساخت احداث گردیده درحالی‌که طبق برنامه سهم خطوط ریلی برای صنعت فولاد،۳۲۷۷ کیلومتر پیش‌بینی و هدفگذاری شده بود، حال باتوجه به این آما رآیا واقعا به اهداف افق ۱۴۰۴ خواهیم رسید؟
بدتر از آمار فوق این است که در سال ۱۴۰۰ مجموع حمل مواد اولیه مورد نیازصنعت فولاد توسط راه آهن ۲۵هزار و ۷۸۷ تن بوده است که این رقم در سال ۱۴۰۱ به عدد ۲۴هزار و ۳۱۵ تن کاهش یافته است!
این اتفاق ناراحت‌کننده درحالی رخ داده است که برای افق ۱۴۰۴ پیش‌بینی شده است ظرفیت تناژ جابجایی مواد معدنی به ۷۰ میلیون تن برسد و تناژ جابجایی محصولات میانی و فولادی به ۱۵ تا ۲۵ میلیون تن و در مجموع تناژ حمل مواد اولیه و محصول نهایی بین ۸۵ تا ۹۵ میلیون تن برسد.
لذا ارقام اعلامی و پیش‌بینی شده براساس ظرفیت‌های اسمی واحدهای فولادی برآورده شده که درشرایط فعلی و با نرخ بهره‌وری درحدود ۶۵ تا ۷۰درصدی، مشکلات ناشی ازقطعی برق، گاز و در نتیجه کاهش تولید و نیز مشکلات زیرساختی راه آهن، مانند دوخطه نبودن برخی خطوط اصلی،کمبود واگن و لکوموتیو و روند جابجایی‌ها در سال‌های گذشته تحقق اهداف افق ۱۴۰۴ دور ازدسترس می‌باشد و پیش‌بینی می‌شود که فقط حدود ۵۰ درصد از ارقام و اهداف افق ۱۴۰۴ در خصوص جابجایی مواد اولیه معدنی و محصولات زنجیره فولاد محقق شود.
لذا می بینیم با تکه بر مفاد مطالعات طرح جامع فولاد کشور، متاسفانه به دلایل متعدد ناشی از سوءتدبیر مدیریتی در سطح کلان و تصمیم گیران، تحریم‌ها، ناکارآمدی سطوح میانی مدیریت‌های مربوطه، عدم سرمایه‌گذاری لازم و ناتوانی در جلب سرمایه‌گذاران خارجی و… باعث شده است تا تحقق اهداف افق ۱۴۰۴ درمحاق فرو رود و این سوال در اذهان دست اندرکاران صنعت فولاد جاخوش کند، که بالاخره چه خواهد شد؟!